วันที่ 20 มีนาคม 2567 วงการดนตรีพื้นบ้านอีสานต้องสูญเสียบุคคลสำคัญ เมื่อ “พ่อทองใส ทับถนน” หรือ ทองใส ทับถนน ศิลปินมรดกอีสานผู้เป็นตำนานแห่งวงการพิณ ได้จากไปอย่างสงบในวัย 78 ปี ณ บ้านเกิด อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี เมื่อเวลา 04.53 น.
พ่อทองใส ทับถนน เกิดเมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ที่บ้านหนองกินเพล ตำบลหนองกินเพล อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี เป็นบุตรของนายปิ่น และนางหนู ทับถนน ท่านเริ่มฝึกดีดพิณตั้งแต่อายุเพียง 4 ขวบ โดยมีครูบุญ จากบ้านท่างอย เป็นผู้ถ่ายทอดวิชาให้เป็นคนแรก จนกระทั่งอายุ 8 ปี จึงได้เริ่มแสดงฝีมือประกอบคณะหมอลำของบิดา
จุดเริ่มต้นของตำนานพิณอีสาน
ชีวิตของพ่อทองใสเปลี่ยนแปลงไปอย่างมากเมื่อท่านเข้ารับราชการทหารในปี พ.ศ. 2511 ที่กองพันทหารปืนใหญ่ ค่ายสรรพสิทธิประสงค์ อำเภอวารินชำราบ ในช่วงเวลานี้เอง ที่ท่านได้มีโอกาสนำพิณมาประยุกต์เข้ากับดนตรีสากลสมัยใหม่ ซึ่งนับเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาทักษะและสร้างเอกลักษณ์ให้กับเสียงพิณของท่าน
ตลอดชีวิตการเป็นศิลปิน พ่อทองใสได้รับการยกย่องและรางวัลมากมาย อาทิ การได้รับคัดเลือกให้เป็นศิลปินดีเด่นสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีอีสาน) จากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติในปี 2543 การได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ชั้นเหรียญเงินดิเรกคุณาภรณ์ในปี 2546 และการได้รับรางวัลศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง ดนตรีพื้นบ้าน (พิณ) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่นในปี 2555
นอกจากความสามารถในการดีดพิณแล้ว พ่อทองใสยังเป็นนักแต่งเพลงที่มีชื่อเสียง และเคยเป็นสมาชิกวงเพชรพิณทอง ซึ่งเป็นวงดนตรีพื้นบ้านอีสานที่โด่งดังในอดีต ท่านได้ถ่ายทอดความรู้และศิลปะการดีดพิณให้แก่ลูกศิษย์มากมาย รวมถึงหลานชายของท่านเอง คือ ทองเบส ทับถนน ซึ่งกำลังสืบสานเจตนารมณ์ในการอนุรักษ์และพัฒนาดนตรีพื้นบ้านอีสานต่อไป
การจากไปของพ่อทองใส ทับถนน นับเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ของวงการดนตรีพื้นบ้านไทย แต่มรดกทางวัฒนธรรมและแรงบันดาลใจที่ท่านได้มอบไว้จะยังคงอยู่ในความทรงจำของผู้คนและสืบทอดผ่านลูกศิษย์ของท่านต่อไป เสียงพิณอันไพเราะของท่านอาจจะเงียบลง แต่ตำนานของ “พ่อทองใส ทับถนน” จะยังคงก้องกังวานในหัวใจของคนรักดนตรีพื้นบ้านตลอดไป
